Oktobar

Pola vijeka poslije prve proleterske revolucije u svijetu — Pariške komune, koja je u krvi ugušena, 7.11.1917. godine proletarijat Petrograda (Lenjingrada) oglasio je prvu pobjedonosnu socijalističku revoluciju.
Sveruski kongres sovjeta radnickih i vojnickih deputata, na prijedlog V. I. Lenjina, donio je tri istorijska dekreta o:
miru,
podjeli zemlje seljacima i
obrazovanju sovjetske vlasti.

U nekoliko narednih dana izbio je ustanak u svim vecim centrima Rusije i uspostavljena je vlast sovjeta. Prva sovjetska vlada uskoro je izdala deklaracije o ukidanju eksploatacije covjeka po covjeku i o ukidanju nacionalnog ugnjetavanja.

Pobjeda proleterske revolucije u Rusiji i prvi istorijski akti sovjetske vlasti naisli su na snazan odjek u svijetu i potakli revolucionarnu akciju u mnogim zemljama. Na osobito sirok odjek, u vojnickim masama ratujucih drzava, naisao je dekret sovjetske vlasti o miru i istupanju Rusije iz imperijalistickog rata.
Proleterska revolucija izbila je 1918. godine u Njemačkoj, a početkom 1919. i u Mađarskoj. Pobjeda oktobarske revolucije i njen eho uzdrmali su temelje svjetskog kapitalistickog sistema. Pred tom opasnoscu udruzili su se imperijalisti cijelog svijeta u naporima da slome mladu sovjetsku drzavu. Engleska, Francuska, SAD, Japan i mnoge druge kapitalisticke drzave uputile su svoje oruzane snage protiv Sovjetske Rusije.

Tako je i poceo rat izmedju udruzenih armija intervenata i snaga domace kontrarevolucije s jedne i mlade sovjetske Crvene armije s druge strane. u toj borbi pobjedila je Crvena armija.

Pobjeda proleterske revolucije u Rusiji imala je snazan uticaj u svim jugoslovenskim zemljama. Razgorio se antiratni revolucionarni pokret medju masama Jugoslavena — mobiliziranih u vojsku Austro-Ugarske. U arsenalima u Puli izbili su strajkovi, a u garnizonom zatvoru u Ljubljani pobuna. Najsire razmjere imao je ustanak mornara na brodovima austrougarske ratne mornarice u Boki Kotorskoj februara 1918. godine, koji je bio u krvi ugusen. Izbjegavanje mobilizacije i napustanje austrougarske vojske u Sloveniji, Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini i stvaranje zelenog kadra uzelo je siroke razmjere. Sirio se pokret seljackih masa protiv feudalaca i veleposjednika koji je mjestimicno primio karakter oruzanih buna. Revolucionarne akcije poticali su i Jugoslaveni — prvi povratnici iz Rusije, ucesnici u oktobarskoj revoluciji. Krajem rata sve jugoslavenske zemlje bile su zahvacene revolucionarnim vrenjem.